📢NHẤN VÀO NÚT MŨI TÊN XUỐNG GÓC BÊN PHẢI MỖI TỪ KHÓA ĐỂ XEM CHI TIẾT TỪNG TỪ KHÓA📢
CHỦ ĐỀ 1: TRẬT TỰ THẾ GIỚI TRONG VÀ SAU CHIẾN TRANH LẠNH
I. LIÊN HỢP QUỐC
- Duy trì hòa bình, an ninh thế giới
- Thúc đẩy quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc trên cơ sở tôn trọng nguyên tắc bình đẳng và quyền tự quyết dân tộc.
- Thúc đẩy hợp tác quốc tế trong việc giải quyết các vấn đề quốc tế về kinh tế, xã hội, văn hoá hoặc nhân đạo, bảo đảm quyền con người và những quyền tự do cơ bản.
- Là trung tâm điều hoà hoạt động của các quốc gia nhằm đạt những mục tiêu chung.
- Bình đẳng về chủ quyền quốc gia.
- Tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị quốc gia.
- Giải quyết các tranh chấp quốc tế bằng biện pháp hoà bình.
- Từ bỏ đe doạ bằng vũ lực hoặc sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế.
- Không can thiệp vào công việc nội bộ của các nước. - Tôn trọng các nghĩa vụ quốc tế và luật pháp quốc tế.
Hội đồng Bảo An
* Duy trì hoà bình, an ninh quốc tế
* Thúc đẩy phát triển kinh tế, tài chính, thương mại quốc tế và nâng cao đời sống người dân.
* Bảo đảm quyền con người, phát triển văn hoá, xã hội
- Tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ, và độc lập chính trị của các nước
- Giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình
II. TRẬT TỰ THẾ GIỚI TRONG CHIẾN TRANH LẠNH
Chiến tranh thế giới thứ II bước vào giai đoạn kết thúc.
- Nhanh chóng đánh bại hoàn toàn phe phát xít.
- Tổ chức lại thế giới sau chiến tranh.
- Phân chia thành quả giữa các nước thắng trận.
- Thống nhất mục tiêu chung là nhanh chóng đánh bại phát xít Đức và quân phiệt Nhật. Liên Xô sẽ tham chiến chống Nhật ở Châu Á- TBD
- Thành lập tổ chức Liên hợp quốc để duy trì hoà bình.
- Phân chia phạm vi ảnh hưởng, khu vực đóng quân và giải giáp quân đội phát xít giữa các cường quốc (chủ yếu là Mĩ và Liên Xô) ở Châu Âu và Châu Á
Liên Xô, Mĩ, Anh
Các nước Phương Tây
Phạm vi ảnh hưởng của Liên Xô
Đông Âu, Đông Đức, Đông Beclin, Bắc Triều Tiên
Theo Hội nghị IANTA, Trung quốc cần trở thành một quốc gia
Thống nhất và dân chủ
2 nước trung lập
Áo và Phần Lan
Vĩ tuyến 38 độ Bắc trở thành ranh giới chia cắt
Bán đảo Triều Tiên
Theo Hội nghị Pôt-xđam, việc giải giáp quân đội Nhật Bản ở Đông Dương được giao cho
Quân Anh ở phía Nam vĩ tuyến 16, Quân Trung Hoa Dân Quốc ở phía Bắc vĩ tuyến 16
Trật tự thế giới hình thành sau chiến tranh thế giới thứ II có tên gọi là
Trật tự 2 cực IANTA
Đặc trưng của trật tự thế giới mới hình thành sau chiến tranh thế giới thứ II
2 cực, 2 phe
Thỏa thuận nào tại Hội nghị IANTA dẫn đến sự phân chia 2 cực
Thỏa thuận về đóng quân và phạm vi ảnh hưởng (chủ yếu giữa Mĩ và Liên Xô) sau chiến tranh
Khởi nguồn của sự chia cắt nước Đức và bán đảo Triều Tiên sau chiến tranh thế giới thứ II
Quyết định của hội nghị IANTA
Giai đoạn 1945 - đầu những năm 70 của thế kỉ XX:
Trật tự thế giới hai cực I-an-ta xác lập và phát triển với sự đối đầu về tư tưởng, chính trị, kinh tế, quân sự... giữa hai hệ thống xã hội đối lập.
Giai đoạn đầu những năm 70 của thế kỉ XX đến năm 1991:
Trật tự thế giới hai cực I-an-ta xói mòn và sụp đổ.
Nhân tố hàng đầu chi phối nền chính trị thế giới và các quan hệ quốc tế trong phần lớn nửa sau thế kỉ XX
Trật tự 2 cực IANTA
Trật tự 2 cực IANTA từng bước bị xói mòn do
- Thắng lợi của phong trào giải phóng dân tộc ở Á, Phi, Mĩ Latinh
- Sự vươn lên của Tây Âu, Nhật Bản.
- Sự thành lập nước Công hoà nhân dân Trung Hoa
Sau khi trật tự 2 cực IANTA sụp đổ, trật tự thế giới mới đang hình thành theo xu hướng
Đa cực
Nguyên nhân sụp đổ Trật tự 2 cực IANTA
1- Cuộc chạy đua vũ trang kéo dài khiến Liên Xô và Mỹ tốn kém làm suy giảm thế mạnh kinh tế.
2- Sự vươn lên của các nước trên thế giới
3- Thắng lợi của phong trào giải phóng dân tộc và sự ra đời của hàng loạt các quốc gia độc lập.
4- Sự thay đổi trong cán cân kinh tế thế giới, đặc biệt là sự nổi lên của Nhật Bản và Tây Âu, các nước công nghiệp mới, tạo ra sự cạnh tranh quyết liệt với Mỹ.
5- Xu thế hoà hoãn, toàn cầu hoá và ảnh hưởng của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ ba.
6- Sự khủng hoảng, suy yếu rồi tan rã của Liên Xô - quốc gia đứng đầu hệ thống xã hội chủ nghĩa.
Tác động sụp đổ Trật tự 2 cực IANTA
- Một trật tự thế giới mới dần hình thành theo xu thế đa cực.
- Mỹ tiếp tục là siêu cường có sức mạnh vượt trội nhưng phạm vi ảnh hưởng bị thu hẹp ở nhiều nơi.
- Mở ra chiều hướng và điều kiện thuận lợi để giải quyết hoà bình các cuộc tranh chấp, xung đột.
- Tạo điều kiện cho các cường quốc mới nổi có vị trí, vai trò lớn hơn trong quan hệ quốc tế.
- Ảnh hưởng đến vấn đề dân tộc, bản sắc cộng đồng, tôn giáo... ở nhiều khu vực, đặc biệt là ở châu Âu.
III. TRẬT TỰ THẾ GIỚI SAU CHIẾN TRANH LẠNH
Mục tiêu chiến lược của Liên Xô sau chiến tranh thế giới thứ II
- Bảo vệ hòa bình, an ninh thế giới
- Bảo vệ hệ thống XHCN, thúc đẩy CM thế giới.
Mục tiêu chiến lược của Mĩ sau chiến tranh thế giới thứ II
Bá chủ toàn cầu, chống phá CNXH, đàn áp phong trào CM thế giới
Liên Xô và Mĩ trở thành hai cực đối đầu nhau từ khi nào?
Sau chiến tranh thế giới thứ II
Sự kiện khởi đầu của “Chiến tranh lạnh”
Thông điệp của tổng thống Truman (3/1947)
Trong diễn văn trước Quốc hội Mĩ ngày 12/3/1947, tổng thống Truman đã đề nghị viện trợ khẩn cấp cho hai nước
Mĩ muốn biến những nước nào trở thành căn cứ tiền phương chống Liên Xô và các nước Đông Âu
Hi Lạp và Thổ Nhĩ Kì
Sự xác lập cục diện 2 cực, 2 phe, Chiến tranh lạnh bao trùm thế giới với sự kiện
Sự ra đời của khối quân sự NATO và Tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va
Chiến tranh lạnh là
Cuộc đối đầu căng thẳng giữa 2 phe: TBCN và XHCN trên hầu hết các lĩnh vực, ngoại trừ xung đột quân sự trực tiếp giữa hai siêu cường (Liên Xô và Mĩ)
Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự đối đầu giữa Liên Xô và Mĩ sau Thế chiến thứ hai
Đối lập nhau về mục tiêu và chiến lược
Mĩ thực hiện “Kế hoạch Mác-san” đã tác động như thế nào đến tình hình Châu Âu?
- Viện trợ cho Tây Âu và Nhật Bản khôi phục kinh tế
- Tạo nên sự đối lập về kinh tế, chính trị giữa Tây Âu và Đông Âu
5/1955, Liên Xô và các nước Đông Âu đã thành lập
Tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va
Mục tiêu thành lập tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va
Liên minh phòng thủ về chính trị, quân sự của các nước XHCN Châu Âu
Mục tiêu của việc thành lập Hội đồng tương trợ kinh tế (SEV)
Tăng cường sự hợp tác giúp đỡ lẫn nhau giữa các nước XHCN
Nơi phản ánh rõ nhất tình trạng đối đầu của 2 phe, 2 cực
Đức, Châu Âu
Tâm điểm đối đầu giữa 2 cực Xô- Mĩ ở Châu Âu sau chiến tranh thế giới thứ II
Sự tồn tại 2 nhà nước trên lãnh thổ Đức
Từ đầu những năm 70 thế kỉ XX xuất hiện xu thế
Hòa hoãn Đông- Tây
Chiến tranh lạnh chấm dứt với sự kiện
Cuộc gặp không chính thức giữa Busơ và Góocbachốp tại đảo Manta (1989)
Nguyên nhân chấm dứt Chiến tranh lạnh
- Xu thế hoà hoãn, đối thoại xuất hiện
- Chạy đua vũ trang kéo dài tốn kém, khiến thế mạnh của Mĩ và Liên Xô bị suy giảm.
- Sự cạnh tranh mạnh mẽ của Tây Âu và Nhật Bản
- Kinh tế Liên Xô lâm vào tình trạng trì trệ, khủng hoảng
Nhân tố chủ yếu chi phối quan hệ quốc tế trong nửa sau thế kỷ XX
Chiến tranh lạnh
Khu vực được coi là “chiến trường” của Chiến tranh lạnh trong nhiều thập niên
Đông Nam Á
Di chứng của Chiến tranh lạnh còn tác động đến nay
- Tình trạng chia cắt trên bán đảo Triều Tiên
- Nguy cơ bùng nổ các cuộc xung đột do mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo, tranh chấp lãnh thổ ở nhiều nơi
IV. XU THẾ PHÁT TRIỂN CỦA THẾ GIỚI SAU CHIẾN TRANH LẠNH TỪ 1989 ĐẾN NAY
Xu thế chung của quan hệ quốc tế sau Chiến tranh lạnh
Hòa bình, hợp tác và phát triển
4 xu thế chủ yếu sau Chiến tranh lạnh
- Xu thế đa cực
- Xu thế lấy phát triển kinh tế làm trung tâm.
- Xu thế đối thoại, hợp tác trong quan hệ quốc tế.
- Xu thế toàn cầu hoá.
Biểu hiện của xu thế Toàn cầu hoá thể hiện
+ Sự phát triển mạnh mẽ của quan hệ thương mại quốc tế.
+ Sự phát triển và tác động to lớn của các công ty xuyên quốc gia.
+ Sự sáp nhập và hợp nhất các công ty thành những tập đoàn lớn, nhất là công ty khoa học – kỹ thuật.
+ Sự ra đời của các tổ chức liên kết thương mại, tài chính quốc tế và khu vực.
Những yếu tố tạo nên sức mạnh của một quốc gia ngày nay
Kinh tế, tài chính, công nghệ, quốc phòng
Mối quan hệ giữa các nước lớn ngày nay mang tính hai mặt:
Mâu thuẫn và hài hòa, cạnh tranh và hợp tác
Khái niệm đa cực
- Chỉ trạng thái địa – chính trị toàn cầu với nhiều trung tâm quyền lực chi phối.
- Khái niệm đa cực được dùng chủ yếu để chỉ trật tự thế giới sau Chiến tranh lạnh. Trong trật tự này, các nước tăng cường sức mạnh tổng hợp để vươn lên khẳng định ảnh hưởng.
Xu thế đa cực
- Đầu thế kỉ XXI, trật tự thế giới từng bước chuyển sang xu thế đa cực, với biểu hiện là:
- Mỹ bị suy giảm sức mạnh tương đối trong tương quan so sánh với các cường quốc khác.
- Các trung tâm quyền lực ngày càng vươn lên, khẳng định sức mạnh về kinh tế, quân sự, chính trị đối với thế giới.